دوران حسی و حرکتی کودک و چالش های آن
دوران حسی و حرکتی کودک
کودک انسانی در دوران حسی و حرکتی با دو مفهوم اصلی و اساسی که در زندگی او نقش فوق العاده ای دارد آشنا می شود:
مفهوم علیت (Causality): پیاژه و افراد دیگر نشان داده اند که کودک ۸ ماهگی با مفهوم علیت آشنا است. به این معنا که متوجه می شود به دلیل تغییرات اشیاء، می‌شود از اشیاء دیگری استفاده کرد. یعنی می شود پتو را کشید و اسباب بازی که روی پتو هست و قبلاً در دسترس او نبوده را به دست بیاورد و همچنین می تواند با حرکت دادن خودش بر روی گهواره، اشیایی را به حرکت در بیاورد و یا اگر شما را می خواهد، مشخصاً با صدای و یا گریه ای شما را به سمت خودش بکشد.
مفهوم ثبات (Permanency): کودک در آغاز وقتی شیئی را می بیند باورش این است که آن شی وجود دارد و وقتی که کودک آن را نمی بیند، کودک فکر نمی کند که آن شیء نیست، بلکه آن شیء را برای همیشه نابود شده و تمام شده می بیند. سیسمونی یعنی نبودن را با عدم و نیستی یکی می‌گیرد. به همین علت است که حالات عجیب و غریبی را هنگام جدا شدن از پدر و مادر نشان می‌دهد.
مثال: اگر جلوی چشم شیرخواره شش یا هفت ماه ای، اسباب بازی یا عروسک اش زیر بالش بگذارید ممکن است گریه کند و اسباب بازی خودش را بخواهد. ولی هرگز متوجه نمی شود که این عروسک وجود دارد و زیر بالشت است. در حالی که اگر بین ۸ تا ۱۰ ماهگی جلوی چشم کودک عروسک را پنهان کنید آن زمان است که بالشت را کنار می زند و اسباب بازی و عروسک اش را پیدا می‌کند و اگر سن کودک از ۱۲ یا ۱۴ ماهگی گذشته باشد و اگر باهوش باشد بعد از بیدار شدن می‌تواند به دنبال عروسک اش بگردد و آن را پیدا کند و یا در جاهایی که قبلاً این وسایل را دیده به جستجو در آن مکان ها بپردازد. بنابراین کودک بر اساس این دوران و حل مسئله بودن یا عدم که با مفهوم زمان در ارتباط است توانایی این را پیدا می‌کند که به صورتی درست و واقع بینانه ارتباطی با امروز، دیروز و فردای خودش برقرار کند. سیسمونی اما جا نیفتادن چنین مفهومی در ذهن کودک و آسیب آن غالب اوقات ثبت می‌شود که، کودک به گونه ای در گذشته ای که نباید بماند، همچنان باقی می ماند و به آینده ای که احتمالاً باید به آن توجهی داشته باشد بی اعتنا می شود و یا سخت نگران و منتظر آینده می گردد.
پیشنهاد فروشگاه اینترنتی سیسمونی و اسباب بازی بیبی پرو: بررسی لیست سیسمونی نوزاد
بنابر این به خاطر این علیت و موضوع ثبات، کودک با دو مسئله اصلی در این دوران روبرو خواهد شد:
اضطراب مواجه با غریبه ها:
بین ۸ تا ۱۰ ماهگی به خاطر این که چشم کودک به درستی می بیند و به خاطر تصویر و تصوری از افرادی که در ذهنش داشته است، نه تنها می‌تواند تشخیص بدهد، تفکیک کند و موجودات را از هم جدا کند بلکه دچار حالتی می شود به نام اضطراب غریبه یا غریبه ها. سیسمونی کودکی که در گذشته راحت به آغوش هر شخصی می رفت و به هر کسی نزدیک می شد، در این فاصله شاید فقط در آغوش مادرش برود و حتی حاضر نباشد که به آغوش پدرش برود. همچنین آغوش پدربزرگ و مادربزرگی که قبلاً به راحتی در آغوش آن ها می رفته را به یکباره ترک و رد می کند و حتی با گریه و وحشت از آن ها فاصله می گیرد. در دوران اضطراب غریبه که کودک برای خودش غریبه ساخته است باید مراقب فرزندانمان باشیم. زیرا وقتی که کودک را وادار می کنیم با دیگران ارتباط برقرار کند و وقتی که او را درآغوش افرادی می گذاریم که او دوست ندارد در حقیقت زمینه ای را فراهم می کنیم که از ظلم من و شما سخت آزار ببیند و از این احساس بعد نزدیکی ای بسا بعداً در زندگی حالت انزوا و گوشه گیری را انتخاب کند و نوعی جدال را در ارتباط با دیگران داشته باشد. سیسمونی و حتی نزدیکی را یک درد و رنج ببیند که این مسئله را به نام اضطراب نزدیکی و دوستی و صمیمیت می شناسیم که در برخی از افراد دیده می‌شود.
اضطراب نزدیکی و صمیمیت بی مورد:
هرگز نباید از فرزندمان بخواهیم که به آغوش شخصی برود و یا شخصی را به خاطر ما ببوسد. متأسفانه برخی از عزیزان بچه ها را سخت در آغوش می‌گیرند و کودک را سفت و محکم نگه می‌دارند و بسیاری از بچه ها از این حالت بیزارند و احساس بدی می کنند و بعضی مواقع از این که فرزند من و شما کاری بکند که دیگران دوست دارند سبب خواهد شد که به زمینه ی رابطه با دیگران آسیب بزند و امید این است که هرگز فرزندمان را به خاطر شادی و لذت و درخواست شخص دیگری یا خودمان به کاری که مایل نیست وادار نکنیم.
اینگونه روابط اگر با محبت، با آزادی و انتخاب و اختیار صورت بگیرد راه را به جهت روابط بعدی هموار خواهد کرد و به فرزندمان محبت و دوستی و احساس خوب در رابطه با دیگران را نشان می دهد. در حالی که اگر به اجبار، تحکیم و تحکم باشد شرایطی را فراهم می کند که نسبت به غریبه و یا دیگران احساس بدی را داشته باشد. سیسمونی بی دلیل نیست که برخی از افراد متأسفانه در سنین بالا یا گوشه ی انزوا و عزلت را انتخاب می‌کنند و یا اصولاً اگر قرار است به سراغ فردی بروند احساس خوبی ندارند و حتی برای ورود به یک مهمانی احساس لذت بخشی ندارند. گرچه این حالت عادی می شود ولی دوباره برای رفتن به مهمانی باز هم این مسائل و مشکل را پیدا خواهند کرد.
در نتیجه باید به فرزندانمان این فرصت را بدهیم تا آن گونه که مایل هستند انتخاب کنند. متأسفانه برخی از افراد برای این که کودک در آغوششان نمی‌رود، “خود را به گریه می اندازد” که در این صورت بچه ها با “احساس گناه و ناراحتی” همراه خواهند شد. سیسمونی حتی برخی از اوقات چون کودک در آغوش ما نمی آید با کلمه ای که دیگر “دوستت ندارم” و “برو نمی‌خوام بغلت کنم” و یا “به تو بستنی نمی دهم” هزینه ی سنگینی را به کودک تحمیل می کنیم.
برخی از اوقات حتی در بازی ها به کودک گفته می‌شود، اگر “بگیرمت، میخورمت” و کودک ۲ یا ۳ ساله وحشتی وجودش را فرا می‌گیرد که احتمالاً اگر این فرد او را بگیرد، خورده خواهد شد. بنابراین تمام این بازی ها که از نظر ما بزرگسالان جالب و جاذب است که غالب اوقات به دلیل جلب توجه دیگران است تأثیر بد و منفی بر روی عزیزان من و شما خواهد گذاشت. بنابراین ملاک و میزان این گونه ارتباط فقط و فقط خواسته و میل کودک خواهد بود و هیچ نوع انتظار و یا فرمان و دستوری نباید داد زیرا به فرزند ما آسیب شدیدی خواهد زد.
اضطراب جدایی:
کودکان معمولاً به دلیل سیستم ادراکی خود دچار اضطراب جدایی می شوند که از ۷ ماهگی تا ۱۶ و ۱۷ ماهگی ادامه دارد. بهتر است این اصول را از ۶ تا ۱۸ ماهگی رعایت کنیم. کودک از نظر شناخت و آگاهی به مرحله ای رسیده که در این دوران از کسی که از او مراقبت می کند می تواند دور بماند و علت این است که نبودن فرد را نابودی آن آدم و خود می‌داند و مانند حبابی است که می ترکد.
توصیه می شود اگر افرادی که اطراف کودک هستند، بین ۶ تا ۱۸ ماهگی که نقش فعال و بسیار نزدیک در ارتباط با کودک دارند نباید بروند و یا از او جدا شوند، حتی پرستار و خدمتکار. به همین دلیل مسئله ۶ تا ۱۸ ماهگی دوران خاصی است. کودک ۶ ماهه حتی اگر در مقابل چشمش عروسک یا اسباب بازی را در زیر بالشت بگذارید، بالشت را کنار نمی زند که آن را بردارد حتی اگر ناراحت شود. اما در ۱۲ ماهگی این کار را انجام می دهد. سیسمونی یعنی بالشت را کنار می زند و در ۱۸ ماهگی صبح که از خواب بیدار می شود دنبال عروسک اش می گردد تا آن را پیدا کند. چون زمینه ی ذهنی او، او را با اشیاء مورد علاقه اش مرتبط می کند. معلوم است که مادر برای چند دقیقه ای و یا چند ساعتی در محیطی کاملاً آشنا به فردی خوب و دوست داشتنی می تواند فرزندش را بسپارد و از او دور شود. ولی به نظر می رسد که اگر این فاصله بیش از یک شبانه روز باشد کودک را با مسائل و مشکلاتی همراه خواهد کرد.
نکته۱: توجه داشته باشید حتما از طریق تلفن بعد از ۲ سالگی نیز می توان با کودک ارتباط برقرار کنیم تا احساس تنهایی نکند.
نکته ۲: بهتر از بین ۶ تا ۱۸ ماهگی فردی که مسئول نگهداری و تربیت کودک است که معمولاً (مادر است) از فرزند دور نشود تا کودک به امنیت و آرامش و اطمینان برسد.
احساس بد کودک از عکسها و فیلم های خود:
لازم است به نکته ای اشاره شود که بین ۱ تا ۳ و برخی از اوقات ۴ سالگی اتفاق می افتد. آن زمانی که کودکان عکس ها یا فیلم های خود را می بینند، احساس بدی پیدا می کنند. چون تصور این را دارند که اگر من هستم پس او (صاحب عکس) چه شده و دچار دوگانگی می‌شوند و برداشت های متفاوتی از خود خواهند داشت. حتی گریه می کنند و غمگین می‌شوند و در صورت بروز چنین مواردی حتی تا یک سال فیلم و عکس هایشان را هرگز نشان ندهید.
راهکارها و مهارتهای عملی:
بازی قایم باشک
کودک بین ۶ تا ۱۸ ماهگی با بازی “قایم باشک” (بازی عمومی و جهانی) که شاید با ارزش ترین بازی می باشد آشنا می شود. او دوست دارد از شما فاصله بگیرد و دوباره به سمت شما برگردد که این کار را با شادی و هیجان انجام می‌دهد. سیسمونی شاید کودک پشت ستون خانه یا مبل، خود را پنهان کند و یا از شما بخواهد این کار را انجام دهید و بهتر است این بازی را با کودک داشته باشید. برخی از اوقات حتی در آغاز کار بهتر آن است که دست خودتان را از کنار ستون بیرون بیاورید تا کودک مطمئن شود که شما هستید ولی آهسته آهسته می توانید پنهان شوید. این کار را با نور کم هم می توانید انجام دهید و خاطر کودک آسوده شود که شما هستید و نه تنها از این احساس در درون خودش به امنیت و آرامش می رسد بلکه با موضوع جدایی، تنهایی و حتی تاریکی وقتی که این بازی ها به موقع و درست بین ۶ تا ۱۸ ماهگی و حتی بعد از آن ادامه پیدا کند فرزندمان را به آرامش و امنیت خواهد رسید.
نکته: اگر پدر و مادر به کودک کمک کنند که بین ۶ تا ۱۸ ماهگی این دوران و بحران را به راحتی و درست بگذراند، آهسته آهسته وقتی افرادی را که دوست دارد حتی اگر نباشند، طوری تلقی می‌کند که انگار هستند گرچه با او نیستند؛ و یا طوری تداعی می‌کنند که به او ابراز محبت می کنند حتی اگر به او ابراز محبت نکنند.
از آنجایی که پدر و مادر چاره ای جز دوری برای ساعت هایی ندارند معمولاً چند واکنش مختلف و متفاوت را نشان می دهند:
فرزندمان با رفتنمان اعتراض شدیدی ابراز خواهد کرد. در این گونه موارد حتماً باید آشکارا به جلوی چشمان کودک رفت یعنی نباید کسی او را سرگرم کند تا شما بروید. سیسمونی حال اگر کسی او را سرگرم کند تا شما بروید شاید کوتاه مدت آرام شود ولی در بلند مدت به او صدمه می زنید و در زمان برگشت شما را دیگر رها نخواهد کرد و احساس بدی نسبت به رابطه و خودش دارد.
احساس فریب و دروغ در او بوجود می‌آید.
به این نتیجه می رسد که زیر هر کاسه ای نیم کاسه ای است.
برخی از اوقات حتی بازی با مادربزرگ و پدربزرگ فقط بهانه ای است که شما از او دور شوید و در نتیجه با آن ها رابطه ی خوبی نخواهد داشت.
هدف از توضیح این موارد این است که زمانی که شما آشکارا از خانه بیرون می روید گرچه فریاد او ممکن است بلندتر و گریه کودک طولانی شود ولی حداقل آسیب بیشتری نخواهد خورد. اما هنگام برگشت، برخی کودکان مشتاقانه منتظر شما هستند؛ گروه دیگری منتظر می مانند و به محض برگشت شما به هیچ وجه شما را رها نمی کنند و گروه دیگر در تمام مدت ناراحتی خود را بروز می دهند و با شما نیز برخورد می‌کنند؛ و برخی دیگر به گونه ای وحشت زده می‌شوند و به افراد دیگر پناه می برند و حتی چشمان خود را می بندند؛ و گروهی نبود شما را با بی اعتنایی و بی توجهی پاسخ می‌دهند. کودک به این نتیجه می رسد که رفتن شما عادی است و علاقه و توجهی به شما ندارد و قلاب ارتباطی نیز در مراحل بعدی زندگی قطع می‌شود. سیسمونی این افراد کسانی هستند که احتمالاً از این که به افراد دیگر نزدیک و با آن ها رابطه داشته باشند و رابطه ی دوستی برقرار کنند و یا به مرحله عشق و رابطه های عمیق احساسی و عاطفی برسند پرهیز خواهند کرد. این تجربیات اولیه با خودش ایده های ثابتی را همراه خواهد داشت و موجب عقاید ویژه ای نیز می شود و پیامدها و نتیجه گیری های رفتاری را در پی خواهد داشت که کودک ما از این به بعد بر اساس آنچه که آموخته عمل خواهد کرد. در نتیجه وقتی که پدر و مادر مایل هستند از فرزندشان دور شوند بهترین کار این است که با گفتگویی داشته باشند و کودک را یاری کنند.
جمع بندی و نتیجه گیری
کودک در ۱ ماهگی ۲ روز حافظه دارد و در ۳ ماهگی ۱ هفته و ۶ ماهگی ۲ هفته و بعد از این ۶ ماهگی که شروع اضطراب جدایی خواهد بود کودک بیشتر می‌تواند موارد را در ذهن خود نگه دارد. اگر این دوران ساده و راحت پشت سر گذاشته شود کودک در بزرگسالی در ارتباطات خود تعادل برقرار می کند؛ همچنین این ارتباط را به اندازه برقرار می کند. سیسمونی نه آنقدر می چسبد و چنگ می زند که دیگری را نگهدارد و نه از جدایی می ترسد و به جنگ می پردازد بنابراین باید شرایطی را به وجود بیاوریم که به آهستگی به آدم ها نزدیک شود. با قید احتیاط و نه به صورت تند و سریع که یک روزه نزدیک و عاشق شود. سیسمونی بلکه با واقع بینی ارتباط خودش را با دیگران برقرار کند و ما می‌توانیم فرزندمان را کمک کنیم در حالی که به پایان یک رابطه می‌تواند بیندیشد و آن را بپذیرد و به آغاز رابطه ی بهتری امیدوار باشد. در این زمینه برخی از افراد حالتی را پیدا می کنند که اگر کسی از آن ها دور شود کاملاً از پا در می آیند و یا اگر کسی را در اطراف خودشان نداشته باشند احساس جدایی و تنهایی آن ها را به هم می ریزد. برخی از افراد هستند که می توانند به راحتی با غم دوری و جدایی سر کنند و اگر کسی از آن ها جدا شد و صلاحشان در ادامه رابطه نیست آن شخص را برای همیشه کنار بگذارند. در نتیجه تمام این مسائل به دلیل اضطراب جدایی و مسائل مربوط به آن می باشد.
پیشنهاد فروشگاه اینترنتی سیسمونی و اسباب بازی بیبی پرو: بررسی لیست سیسمونی نوزاد
